Nieuws
Maartje Bakker wint voor tweede maal Gouden Beitel
De prijs voor de beste wetenschapsjournalistieke productie van 2023, de VWN-publicatieprijs, gaat dit jaar naar Volkskrant-journalist Maartje Bakker. Zij ontvangt de Gouden Beitel van de Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en -communicatie Nederland voor haar artikel Laatste in hun soort. Een vakjury verkoos de productie uit 27 inzendingen. Bakker krijgt naast de trofee een geldprijs van € 524,79 euro.* Daarnaast zal de VWN het bekroonde werk inzenden voor de competitie voor European Science Journalist of the Year.
De winnende reportage verscheen op 13 oktober in De Volkskrant. Maartje Bakker maakt de toestand van de natuur in Nederland invoelbaar door in de huid te kruipen van vijf eigenzinnige wetenschappers met een diepe liefde voor een bedreigde soort, zoals de zwarthaarmelkzweefvlieg, het donker pimpernelblauwtje en het rozenkransje. De jury is onder de indruk van Bakkers schrijfstijl en prijst de originele invalshoek en de fraaie online vertelvorm, met tekeningen, foto’s en filmbeeld. Het is een moedige keuze om in te zoomen op soorten die aanzienlijk minder sexy zijn dan de reuzenpanda of de witte neushoorn. Maar juist doordat een groot verhaal verteld wordt aan de hand van kleine, onbeduidende plantjes en beestjes en de mensen die voor hen in de bres springen, raakt de lezer doordrongen van de urgentie van de ‘zesde massa-uitsterving’. Het verhaal laat ook de controverse zien: is het wel zo erg als de zwarthaarmelkzweefvlieg verdwijnt? En het roept vragen op: is het überhaupt mogelijk om kwetsbare natuur te beschermen tegen de oprukkende plaagsoort mens?
Citaat uit het bekroonde artikel: ‘Dit is hoe het eindigt. Honderdduizenden dieren, opeengepakt in het Leidse museum Naturalis. Ooit werden ze verzameld (…) Nu slijten ze hun dagen, op sterk water of in donkere laden.’
Twee jaar geleden won Bakker ook al de Gouden Beitel, toen voor een artikel over proefdieren die hun leven geven voor een coronavaccin.
Tweede prijs voor Hendrik Spiering
De tweede prijs gaat naar de NRC-podcast Hoe een samenleving de Zwarte Dood overleeft. Daarin neemt Hendrik Spiering de luisteraar mee naar de veertiende eeuw, en de belevenissen van de Kirgizische jongeling Samnaq. Spiering vertelt over een van de dodelijkste pandemieën uit de menselijke geschiedenis, een wereldwijde uitbraak van de pest. De eigenzinnige muziek en rustige montage geven de podcast een levendige, maar ook bespiegelende sfeer.
De jury vindt het bijzonder knap hoe Spiering in zijn rijke verhaal medische wetenschap, geschiedenis, biologie, dichtkunst, economie, antropologie en religie verweeft tot een laagdrempelige vertelling die boeit als een avonturenroman. Hiermee maakt hij wetenschappelijke inzichten op een vernieuwende manier toegankelijk voor een breed publiek. Zo helpt hij nieuwe generaties lezers en luisteraars enthousiast te maken voor wetenschapsjournalistiek.
Citaat uit de bekroonde podcast: ‘Het jaar is 1338. In Europa zijn de Wilde Eeuwen in volle gang. Maar nu, zonder dat iemand het in Europa in de gaten heeft, is in een vallei in Kirgizië een ziekte ontstaan die alles in de waagschaal zal stellen.’
Derde prijs voor Jop de Vrieze
De derde prijs gaat naar het artikel Niet meer tussen de oren, dat van de hand van Jop de Vrieze verscheen in De Groene Amsterdammer. De Vrieze volgde mensen die na een coronavaccinatie ernstige klachten ontwikkelden. Hij ontdekt dat ze weinig gehoor vinden bij reguliere media en daardoor soms in het kamp van de complotdenkers worden getrokken. In gesprekken met deskundigen tracht hij te ontrafelen wat er aan de hand is.
De jury bewondert de vasthoudendheid waarmee De Vrieze zich in dit lastige dossier heeft vastgebeten. Hij zette het onderwerp in Nederland als eerste op de kaart. De Vrieze diept zijn thema echt uit en belicht het van veel verschillende kanten: medisch-wetenschappelijk, sociologisch, maar ook persoonlijk. Hij beschrijft niet alleen de eenzame strijd van de zieken om gehoord te worden, maar ook de worsteling, de verdeeldheid en de machteloosheid van de medische wereld. Een prestatie van formaat.
Citaat uit het bekroonde artikel: ‘Als deze bijwerkingen meer voorkomen dan onder het kopje “zeldzaam” te vangen is, moest ik dit grondig uitzoeken. En ook als ze wél superzeldzaam zijn, verdient dit onderwerp aandacht.’
De prijsuitreiking vond plaats op 20 maart. De jury bestond dit jaar uit Ans Hekkenberg (redacteur New Scientist), Mariette Huisjes (bestuurslid SCW Wetenschapsjournalistiek) Niki Korteweg (NRC-journalist, winnaar Gouden Beitel 2022 en European science journalist of the year), en Bruno van Wayenburg (freelance wetenschapsjournalist).
* Waarom 524,79 euro? De VWN hecht er belang aan dat tarieven en lonen in de journalistieke wereld (meer) worden geïndexeerd. De vereniging heeft daarom besloten het oorspronkelijke, eerder gecommuniceerde prijzengeld van 500 euro te corrigeren voor inflatie.
Foto's : Maartje neemt de Gouden Beitel en waardecheque in ontvangst van jurylid Ans Hekkenberg
De drie finalisten vlnr Hendrik Spiering, Maartje Bakker, Jop de Vrieze
Fotocredit: vwn.nu