Bezoek RIVM
Wat hoort er allemaal bij de taken van het RIVM? En hoe maken zij hun keuzes in hoe ze hun verhaal naar buiten brengen? En hoe zit het ook alweer met PFAS? Dat en meer waren onderwerpen van het bezoek aan het RIVM.
Tekst: Tanja Speek
Foto's: Dik Binnendijk
Op 25 november opende het RIVM, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, in Bilthoven haar deuren voor onze vereniging. Het RIVM doet met ruim drieduizend medewerkers veel, maar verdeelt dat in drie inhoudelijke domeinen, namelijk ten eerste infectieziekten en vaccins, ten tweede volksgezondheid en zorg en als derde milieu en veiligheid. Na een korte introductie volgen al snel de kritische en inhoudelijke vragen van onze journalisten. “Zijn er effecten van een politieke kleur op de uitkomsten van het RIVM?” of “Zijn er wel eens rapportuitkomsten die je stil moet houden?” en “Is er ruimte voor eigen vragen?”. Verontrustende antwoorden horen we niet.
Al snel mogen we zelf nadenken over een opdracht die de perswoordvoerders en communicatie-experts aan ons geven In 2023 publiceerde het RIVM een rapport over gezondheidseffecten van Tata Steel op omwonenden. Een lange lijst met resultaten volgt, wat zouden wij er uit kiezen als highlights voor in het persbericht? Wat waren vervolgens de koppen die in het nieuws verschenen? En hoe interpreteer je een resultaat dat omwonenden gemiddeld drie maanden korter leven, is dat ernstig of niet?
PFAS in de ban
Daarna doken we iets meer de diepte in rondom het thema PFAS. Het RIVM is namens Nederland koploper met het voorbereiden van een Europese restrictie rondom de PFAS-stoffen in de breedte van alle PFAS-verbindingen. Deze stoffen zijn berucht om hun onafbreekbaarheid. Nou ja, ze breken nog wel af, maar dan weer in kleinere PFAS-moleculen. De ijzersterke koolstof-fluor band blijft in stand. Vanwege zorgen om effecten op de gezondheid en het milieu werken ze nu aan een brede restrictie. Of er al mensen zijn dood gegaan aan PFAS? Zo duidelijk zijn de resultaten niet, maar genoeg voor brede zorgen, waarbij de impact van onafbreekbare stoffen alleen maar kan toenemen.
Een beleid om per direct alles te verbieden presenteert het RIVM niet, per groep bekijken de onderzoekers welke stoffen een nut hebben, of er al alternatieven zijn, of op welke termijn die er moeten komen. Een keurige afweging tussen kosten en baten. Niet voor niets hebben ze een team van vijf milieu-economen die hier analyses op uitvoeren.
Waarom het allemaal zo lang moet duren met PFAS-restricties? Ze willen het graag in één keer goed doen en dat kost tijd. Op het eerste restrictievoorstel kregen ze maar liefst zesduizend reacties.
Stralen en borrelen
Dan mogen we naar buiten, een kijkje nemen bij een stralingsmeetwagen. Het RIVM heeft er twee, en dit exemplaar mogen we van binnen en buiten bewonderen. Ze kunnen ter plekke, bij ernstige incidenten, het type straling en de kracht ervan meten, terwijl de medewerkers binnen veilig blijven. Wanneer ze voor het laatste ingezet zijn? Bij de NAVO-top, enkel preventief natuurlijk.
We sloten af met borrel, in stijl van het RIVM bewust met alcoholvrije drankjes en ook nog vegetarische hapjes. Verschillende medewerkers van het RIVM sloten aan en bleken zeer benaderbaar voor onze vragen, ook buiten deze bijeenkomst staan ze graag voor ons klaar.
