Een wetjo op cursus onderzoeksjournalistiek
credits: Christina Morillo, Pexels
Hoe vind je het telefoonnummer van een BN’er? Hoe kom je praatgrage ex-werknemers van een malafide bedrijf op het spoor? En hoe kom je aan een politiedossier? Bij de tweedaagse NVJ-cursus Onderzoeksjournalistiek maakt journalist Vincent Verweij deelnemers wegwijs in de beginselen van zijn vak. VWN-lid Ans Hekkenberg schoof aan dankzij een Sanne Deurloobeurs.
Door: Ans Hekkenberg
Halverwege de eerste cursusdag krijgt de groep van tien deelnemers een uitdaging: we krijgen tien minuten om het mobiele nummer, het woonadres en het vermogen van zangeres Anouk te achterhalen. Nog geen vier uur geleden hadden we bij zo’n verzoek de cursusleider glazig aangestaard, maar nu gaan we vol goede moed op digitale jacht. Na een minuut of zeven hebben we beet. Enne, of docent Vincent ook haar emailadres wil?
De cursus Onderzoeksjournalistiek van NVJ Academy is niet alleen nuttig voor wie eens aan de onderzoeksjournalistiek wil proeven, maar eigenlijk voor elke journalist. Want hoe vaak moet je wel niet contactgegevens achterhalen, of wil je net iets meer weten dan wat er openbaar te lezen valt? Met een paar tools blijken er deuren open te gaan waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden.
Trukendoos
De groep cursisten is divers, van een regioverslaggever met een voorliefde voor uitzoekverhalen tot een freelance tv-journalist die het snelle nieuws zat is. In de basis hebben we dezelfde wens: zaken tot op de bodem uit kunnen pluizen.
Vanwege de brede opzet is niet alles in deze twee lesdagen even relevant voor wetenschapsjournalisten. We hebben in de academische wereld (gelukkig) maar weinig te maken met geweldsdelicten of politiedossiers. Toch zit er genoeg in de trukendoos van de onderzoeksjournalist waar ook wij wetjo’s baat bij hebben, van de genoemde contactgegevensspeurmethoden, tot de concrete tips over welke app het betrouwbaar doet als je je telefoongesprekken op wilt nemen. Ook komen er wijsheden aan bod die voor elke interviewer handig zijn. Wil iemand bijvoorbeeld niet met je praten? Bedenk welk belang hij of zij heeft bij een gesprek met een journalist – en benoem dat gewoon. En als je écht spannende verhalen boven tafel wilt krijgen? Zoek dan naar de frustraties van je geïnterviewde: wanneer je daar eenmaal aan begint te peuteren, worden mensen opeens verrassend loslippig.
Aan het eind van de cursus pitcht elke cursist een onderzoeksidee. Malafide bedrijven, slecht beleid van de gemeente, en jazeker, ook wanpraktijken in de academische wereld staan op het vizier van de cursisten. Met een simpele routekaart die laat zien welke stappen je doorloopt in een onderzoek, worden we die middag op pad gestuurd. Een stukje wijzer, meer bewust van de sluiproutes die tot informatie leiden, én, jazeker, met het telefoonnummer van Anouk.
