Excursie Gents Universiteitsmuseum (GUM); een wandeling langs waarheid, discussie en een biertje
Waarom en hoe onderzoeken nieuwsgierige mensen iets? En hoe vertel je vervolgens wat de uitkomst is? De VWN ging op excursie naar het Gents Universiteitsmuseum waar behalve intrigerende artefacten, ook het verhaal van de wetenschap een plek heeft. Met aansluitend een gesprek over wetenschapscommunicatie en een drankje op een zonnig terras werd het een topdag.
Door: Carolien Nout en Ingrid van Marion
Foto's: Bart de Haas
Op 4 april bezocht een groep VWN’ers met een aantal leden van BE SciComm het GUM in Gent. Hoofd communicatie Fien Ysebie verwelkomde ons en professor emeritus Philippe Van Bogaert gaf een interessante rondleiding langs de hoogtepunten in dit museum. Zoals de opgezette papegaai van Flaubert, waarvan drie andere musea claimen dat zij het origineel in huis hebben; het was de start van de expositie Wonderkamer van de waarheid.
100% zekerheid bestaat niet
Van Bogaert nam ons mee langs het verhaal van 19e-eeuwse wetenschappers die met hun kennis dichter bij de waarheid dachten te komen. Waar cijfers en meetapparatuur steeds vaker bijdroegen aan betrouwbaarheid. Wetenschappelijke resultaten krijgen pas betekenis als ze geïnterpreteerd worden, zo werd ons nog eens duidelijk gemaakt. We zagen waar wetenschap kon ontsporen, met vervalste fossielen en welke kennis meer harde bewijzen oplevert, zoals in de forensische opsporing. Maar ja, 100% zekerheid bestaat niet, daar moeten we ons bij neerleggen, aldus onze gids.
Thematische aanpak
Via de waarheid van modellen, die van totalitaire regimes en verborgen waarheden, belandden we bij de vaste collectie van het museum. Echt de moeite waard, met een replica van het Romeinse pantheon bijvoorbeeld, of een esthetisch gedrapeerd ontleed hoofd van een jonge vrouw op sterk water. Kunst, ethiek en wetenschap raken elkaar steeds weer deze middag. De thematische aanpak van dit museum met de thematafels klasseren, twijfel, meten, modelleren, kennis en verbeelding gebruiken en netwerken, zijn aansprekend en zeker een bezoek waard. Net als de botanische tuin waarvoor de tijd helaas ontbrak.
Begeestering als drijvende kracht
Vervolgens schoven we aan bij specialist wetenschapscommunicatie David de Wolf (UGent) die discussiepunten op tafel legde waar wij als VWN’ers regelmatig mee te maken krijgen in ons werk. Hoe bereik je communicatiedoelen, hoe objectief kun je zijn in een gepolariseerd debat? Gebruiken politici wetenschappelijke kennis als een VAR bij het voetbal, met alle problemen van dien? Zijn je lezers, kijkers, luisteraars voldoende wetenschappelijk geletterd om te begrijpen dat wetenschap nooit 100% zeker is en soms rommelig verloopt? We bespraken verschillende praktijkgevallen en mogelijkheden. Eén kernwoord kwam naar voren, dat zowel wetenschappers als communicatoren drijft: begeestering. Of het nu is bij een onderzoek of het verhaal wat je erover wilt vertellen.
Zekerheidje
Voor deze excursie stuurden we een uitnodiging naar de leden van de in 2024 opgerichte non-profit BE SciComm, een Belgisch netwerk van wetenschapscommunicatoren, educatoren en onderzoekers van wetenschapscommunicatie. Een klein groepje maakte dankbaar gebruik van deze mooie gelegenheid om ervaringen uit te wisselen. We konden napraten op een zonnig terras met een drankje erbij. Als zoekende mensen naar de waarheid leverde dat een zekerheidje op: het was lekker en welverdiend.
