Nieuws
Verslag excursie VWN naar ruimtevaartbedrijven
Hoe krijg je in een middag zoveel mogelijk te zien over ruimtevaart in Nederland? Dat moet activiteitencommissaris Bart de Haas hebben gedacht bij het organiseren van de VWN-excursie op 29 juni naar SRON, Airbus en ESTEC.
Tekst: Jim Heirbaut
Op dit aantrekkelijke affiche kwamen dus ook veel mensen af. Negentien leden druppelden begin van de middag binnen bij SRON in Leiden, om zich daarna direct op een stapel broodjes te storten. Vervolgens begon het programma met Jasper Wamsteker van Netherlands Space Office die ons een helikopterview gaf van de ontplooide ruimtevaartactiviteiten in ons land. ‘Er gaat geen Europese raket de ruimte in zonder Nederlandse inbreng.’
Voorlichter Erik Arends van SRON nam het stokje van hem over en vertelde over de twee vestigingen van het instituut in Leiden en Groningen. De mensen van SRON bewegen zich tussen het bedrijven van wetenschap, het bedenken en ontwerpen van meetinstrumenten en het ontwikkelen en bouwen van instrumenten en satellieten. Zie de driehoek bovenaan deze pagina in de slider met afbeeldingen.
De mensen van SRON doen te veel om op te noemen, maar Arends pikte er toch een paar dingen uit. Ze werken bijvoorbeeld mee aan de missie PLATO, waarbij een ruimtetelescoop over een paar jaar gaat speuren naar nieuwe exoplaneten.
Ander hot topic: gravitatiegolven. Ook daar werken SRON-mensen aan, namelijk aan LISA, een nogal ambitieus project waarbij voor het eerst een detector voor zwaartekrachtsgolven in de ruimte moet worden gebracht.
Voor een derde SRON-onderwerp kreeg Ilse Aben het woord. Zij werkt aan de data en beelden die meetinstrument Tropomi (ook het resultaat van deels Nederlandse inspanningen) doorstuurt en waarop de concentratie van allerlei gassen in de aardatmosfeer te zien is. In haar verhaal focuste zij op bronnen van methaan op aarde, een sterk broeikasgas. Dat lekt bijvoorbeeld uit affakkelinstallaties in Turkmenistan die niet aan staan, en uit grote, rottende vuilnisbelten in landen als Argentinië en India. Het opsporen en in beeld brengen van deze methaanbronnen is stap één, schetste Aben. Hierna kunnen de verantwoordelijke landen worden aangespoord om hun uitstoot terug te dringen en zo de impact van methaan op de opwarming van de aarde te verkleinen.
Na een snel bezoek aan de werkplaats van SRON vertrok het busje naar Airbus Defence and Space Netherlands, een stukje verderop. Daar kregen de VWN’ers een rondleiding door cleanrooms met zonnepanelen erin. Grote panelen, kleine panelen. Take home message: Better call Airbus als je zonnepanelen op je satelliet of ruimtevaartuig nodig hebt.
Ook vertelde systems engineer Lex Meijer van Airbus over het werk aan de Europese ruimtetelescoop Euclid, die binnen enkele dagen gelanceerd zou worden (en inmiddels is, zie bijvoorbeeld de artikelen hierover in de Volkskrant en De Ingenieur). Euclid gaat jarenlang de donkere hemel afscannen en honderdduizenden foto’s maken, die moeten bijdragen aan het inzicht waar zich donkere materie bevindt. Airbus heeft voor deze telescoop het standregelsysteem ontworpen, dat ervoor zorgt dat de kijkrichting zo stabiel gehouden wordt ‘alsof je een lichtstraal stilhoudt op een muntje van 2 euro dat zich op honderd kilometer afstand bevindt’, aldus Meijer. Vrijwel direct na zijn praatje vertrok hij naar het Duitse Darmstadt, waar hij de lancering op afstand zou volgen van de ruimtetelescoop met een raket van SpaceX.
Laatste stop op de halte was ESTEC in Noordwijk. Voor ruimtevaartkenners misschien al bekend terrein, maar deze VWN-verslaggever keek zijn ogen uit. Wat een enorm terrein is daar ingeruimd voor wetenschappers en ingenieurs vanuit alle hoeken van de wereld. Het is net of je er een parallelle werkelijkheid betreedt; of toch op zijn minst een soort universiteitscampus. Maar dan tegen de duinen aan.
Ook hier kregen we weer te veel om op te noemen te zien, horen en verwerken. In colonne gingen we achter een enthousiaste rondleider uit Vlaanderen (inmiddels alweer een kleine twintig jaar in Noordwijk werkzaam) aan, die de groep de highlights van ESTEC liet zien.
Bij mij blijven hangen, zijn vooral de testfaciliteiten om de extreme omstandigheden na te bootsen die instrumenten te verduren krijgen. Een triltafel - shaker - om de schokken en het geluid tijdens een lancering te benaderen. En een afgesloten ruimte waar lampen de stralingsintensiteit van de zon kunnen nabootsen.
Na deze rondleiding begon de enorme informatiestroom zijn tol te eisen, en begon verzadiging op te treden. De ESTEC-medewerkers die nog waren opgetrommeld deden erg hun best, maar je zag de ogen van de VWN-leden soms wat afdwalen bij weer een cleanroom of weer een zaal vol elektronenmicroscopen.
Het bier met bitterballen, aangeboden door de organisatie, in een kantine van ESTEC kwam dan ook geen moment te vroeg. Bij een groot glas weizen, pils of fris gingen de door kennis verzadigde VWN’ers nog informeel het gesprek aan met enkele ervaren ESTEC-projectleiders. En zo ging het bij de borrel nog één keer over lanceerinstallaties, robotarmen en Europese budgetten. Een mooi einde van een zeer leerzame en boeiende middag.
Foto’s: Marieke Baan
Bron afbeelding driehoek: SRON