Nieuws

VWN Publicatieprijs 2018 naar Ronald Veldhuizen

Freelance journalist Ronald Veldhuizen ontvangt dit jaar de VWN Publicatieprijs en de bijbehorende Gouden Beitel voor de beste wetenschapsjournalistieke publicatie. Hij krijgt de prijs voor zijn artikel ‘Medisch massaonderzoek bevat potentieel goud – maar in de praktijk gaat het mis’, dat op 22 juni 2018 verscheen in De Volkskrant. Het betreffende artikel is ook voorgedragen voor de internationale ‘European Science Writer of the Year’ competitie.

De jury roemt met name het uitgebreide eigen onderzoek dat ten grondslag ligt aan Veldhuizens artikel. In het artikel werpt de auteur een zeer kritische blik op resultaten die voortkomen uit massale medische studies, de zogenaamde cohortstudies, waarbij UMC’s grote groepen mensen voor langere tijd volgen. Veldhuizen legde met hulp van twee onafhankelijke statistici negentien random gekozen onderzoeken uit een grotere verzameling onder de loep. Het ging hierbij in alle gevallen om onderzoeken waarvan de betrokken medisch centra de resultaten hebben gecommuniceerd als zijnde belangwekkend.

Twijfelachtige resultaten
De ingeschakelde statistici hadden echter op maar twee van de negentien studies weinig aan te merken. Vijftien van de studies, een grote meerderheid, berustten volgens de statistici op dermate wankel zoekwerk dat de conclusies of aanbevelingen grotendeels op drijfzand berusten. Dit terwijl zulke twijfelachtige resultaten wel vaak breed worden uitgemeten in de pers. Het ging bijvoorbeeld onder meer om studies op het vlak van effecten van luchtvervuiling, aanbevelingen voor zwangere vrouwen, en aanbevelingen rondom dieet.

Tot het einde boeiend
Hoewel het hier gaat om complexe materie en het eigen onderzoek van Veldhuizen heeft geleid tot een lijvig artikel, is het artikel wel zeer leesbaar, goed toegankelijk en blijft het bovendien tot het einde toe boeien. De jury van de VWN Publicatieprijs roemt bovendien hoe alle vragen die bij de juryleden opkwamen tijdens het lezen van het artikel ook daadwerkelijk in het stuk beantwoord worden. Veldhuizen komt met sterk onderbouwde argumenten en heeft uitgebreide wederhoor gepleegd bij de betrokken medisch centra. Ook zijn er in kaders drie praktijkvoorbeelden uitgelicht van studies die de media haalden, maar waarvan de conclusies eigenlijk niet te verdedigen zijn. Inclusief een heldere uitleg wat er aan de studies schort.

Diepgravend
Al met al is het artikel van Veldhuizen volgens de jury het toonbeeld van wat goede journalistiek zou moeten zijn. Zeker in tijden waarin nieuws vaak snel geleverd moet worden en journalisten nauwelijks te tijd krijgen zich echt in een onderwerp te verdiepen, is het goed om te zien dat er toch soms nog ruimte is voor langdurig graafwerk. Bij het inontvangst nemen van de prijs liet Veldhuizen weten dat het artikel hem ongeveer twee maanden heeft gekost; tijd die journalisten vaak niet gegund wordt. Terwijl uiteindelijk toch niemand er baat bij heeft wanneer er onzin in de media verschijnt; en in het geval van dit type medisch onderzoek dus zelfs structureel.

VWN Publicatieprijs
De VWN publicatieprijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en –communicatie Nederland (kortweg VWN). In de jury zaten dit jaar Ans Hekkenberg, Nadine Böke en de prijswinnaar van 2017, Martin Enserink. De jury was over het algemeen goed te spreken over de kwaliteit van de ingezonden stukken. De artikelen laten zien dat we in Nederland een mooie traditie hebben van kwalitatief hoogstaande wetenschapsjournalistiek. Wel vond de jury dat het aantal inzendingen – twaalf stuks – gezien de grote hoeveelheid wetenschapsjournalistieke artikelen die jaarlijks verschijnen, en de ruim 300 leden van de vakvereniging, absoluut omhoog kan. Bovendien viel het de juryleden op dat de drie best beoordeelde artikelen allemaal uit De Volkskrant kwamen. Dit komt waarschijnlijk mede doordat de meeste inzendingen in deze krant waren gepubliceerd. De jury hoopt voor volgend jaar op een groter en diverser aanbod aan inzendingen.

Het artikel
Het winnende artikel is online te lezen via de website van De Volkskrant.